การเปิดร้านอาหารไทยในกรุงมอสโกและนครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก

การเปิดร้านอาหารไทยในกรุงมอสโกและนครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก

แนวโน้มตลาด
• ร้านอาหารเป็นตลาดขายปลีกที่เติบโตมากที่สุดสาขาหนึ่ง ในปี 2007 เติบโต 29% แต่การบริโภคยังอยู่ระดับต่ำเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศตะวันตก และมีช่องว่างที่จะเติบโตได้อีกมาก จึงเป็นสาขาที่ น่าลงทุน

• ตลาดร้านอาหารทั้ง 3 ประเภทคือ อาหารจานด่วน อาหารระดับธรรมดา (casual) และอาหารระดับหรู มีอัตราเติบโตอย่างมาก

• กรุงมอสโกเป็นตลาดสำหรับการรับประทานอาหารนอกบ้านที่ใหญ่ที่สุด มีส่วนแบ่ง 22% ของตลาดทั้งประเทศ มีค่าใช้จ่ายในการรับประทานอาหารนอกบ้านคนละ 400 ดอลลาร์สหรัฐในปี 2007 ตลาดมีขนาดใหญ่กว่านครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก 2-3 เท่า มอสโกมีร้านอาหารและร้านกาแฟประมาณ 4,200 ร้าน รายได้เฉลี่ยของร้านอาหารเท่ากับ 8.4 แสนดอลลาร์สหรัฐในปี 2006 และคาดว่าจะมากกว่า 1 ล้านดอลลาร์ในปี 2008

• เซนต์ปีเตอร์สเบิร์กเป็นตลาดที่เติบโตอย่างมีพลวัต และมีอุปสรรคในการเข้าตลาดน้อยกว่ามอสโก ราคาอสังหาริมทรัพย์อยู่ในระดับ 1 ใน 3 ของมอสโก

• พัฒนาการที่ควรนำมาพิจารณามากที่สุดในการเปิดร้านอาหารไทยในมอสโก คือ(1) ราคาอสังหาริมทรัพย์ ซึ่งอาจจะเพิ่มได้ถึง 40-50% ต่อปี โดยเจ้าของจะสามารถเปลี่ยนแปลงเงื่อนไขในสัญญาและเพิ่มค่าเช่าเป็นรายปี เนื่องจากส่วนใหญ่สัญญามีระยะเวลา 1 ปี นอกจากนี้ต้นทุนที่เพิ่มขึ้นเนื่องจากเงินเฟ้อ ทำให้เจ้าของจำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงรูปแบบธุรกิจและราคา ซึ่งจะมีผลกระทบต่อการให้บริการลูกค้า (2) รูปแบบของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลง โดยชาวรัสเซียเริ่มนิยมรับประทานนอกบ้านเป็นประจำ และให้ความสำคัญกับปัจจัยที่ไม่ใช่ราคา (non-price factors) มากยิ่งขึ้น ซึ่งได้แก่ คุณภาพอาหาร ชื่อเสียงของร้าน ทำเลที่ตั้ง การตกแต่งภายใน นโยบายการตลาด (3) การก่อสร้างศูนย์การค้าที่มีศูนย์อาหารมากขึ้นเรื่อย ๆ ร้านอาหารและร้านกาแฟจะเป็นส่วนหนึ่งของ retail concept ในลักษณะ “retailtainment” และ (4) ความสนใจใน exotic food โดยอาหารจีนและญี่ปุ่นเป็นที่นิยมในหมู่ชนชั้นกลาง

• อาหาร exotic ที่เป็นตลาดใหญ่ที่สุดในรัสเซียสำหรับการรับประทานนอกบ้าน คือ อาหารญี่ปุ่น ซึ่งมีอยู่ถึง 500 ร้าน สร้างรายได้ 3.5 แสนล้านดอลลาร์ แต่นักวิจัยบางรายระบุว่าขณะนี้ความนิยมในร้านอาหารญี่ปุ่นได้เริ่มลดลง และผู้บริโภคมีการร้องเรียนเรื่องคุณภาพอาหารญี่ปุ่นในรัสเซียมากขึ้น อย่างไรก็ตาม เจ้าของธุรกิจ รวมทั้งที่เป็น chain กำลังรุกหนักที่จะเปิดร้านอาหารญี่ปุ่นในมอสโกและภูมิภาคอื่นมากขึ้น โดยมองว่าอาหารญี่ปุ่นยังมีศักยภาพที่จะเติบโตได้อีกมากในตลาดรัสเซีย

• ชาวรัสเซียค่อนข้างจะยืดหยุ่นในเรื่องประเภทและรสชาติของอาหาร ซึ่งเป็นสิ่งดีสำหรับผู้เข้ามาในตลาดรายใหม่ที่จะเสนอสิ่งใหม่และน่าสนใจให้ชาวรัสเซีย

โอกาสและความเสี่ยง
โอกาสของบริษัทของไทยในการเปิดร้านอาหารในรัสเซียคือ (1) รายได้ผู้บริโภคที่เพิ่มขึ้น การเติบโตของตลาดทุกสาขา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ร้านอาหารระดับธรรมดา และอาหารจานด่วน (2) ความสนใจในประเทศไทยและอาหารไทย ซึ่งเป็นผลมาจากความนิยมท่องเที่ยวไทย (3) ตลาด niche สำหรับอาหาร exotic คุณภาพสูงและดั้งเดิมจากประเทศตะวันออกไกล และ (4) การขาดแคลนการให้บริการที่มีความรวดเร็ว

ความเสี่ยงและภัยคุกคามสำหรับร้านอาหารไทยในมอสโกและเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กคือ (1) ราคาอสังหาริมทรัพย์ และต้นทุนอื่น ๆ (เช่นบุคลากร และเครื่องปรุงอาหาร) ที่สูงขึ้นเรื่อย ๆ (2) ชื่อเสียงร้านอาหารญี่ปุ่นที่แย่ลง (3) การแข่งขันที่สูงขึ้นเรื่อย ๆ (4) การขาดแคลนเครื่องปรุงและผลิตภัณฑ์อาหารที่เป็นของดั้งเดิม และ (5) กฎระเบียบที่เข้มงวดของหน่วยงานของรัฐ
ขั้นตอนการเปิดร้านอาหารไทยในมอสโกและเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก

การจัดตั้งธุรกิจในรัสเซียเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน ซึ่งอาจจะมีความแตกต่างระหว่างกฎระเบียบที่เป็นทางการ กับหลักปฏิบัติอย่างไม่เป็นทางการ ซึ่งขอแนะนำให้บริษัทที่จะทำธุรกิจในรัสเซียใช้บริการที่ปรึกษาด้านกฎหมาย การเงินและอุตสาหกรรม

ขั้นตอนการเปิดร้านอาหารในรัสเซียได้แก่ (1) จัดทำแผนธุรกิจของร้านอาหาร (2) จัดตั้งวิสาหกิจ (3) ยื่นขอรับใบอนุญาตจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง (4) หาสถานที่ และลงนามสัญญาเช่า (5) ว่าจ้างผู้บริหารและบุคลากรด้านบริการ (6) โลจิสติกส์และการจัดหาเครื่องปรุง วัสดุและอุปกรณ์การผลิตอื่น ๆ (7) พิธีเปิดร้านอาหาร การตลาดและประชาสัมพันธ์

การประมาณรายรับ รายจ่าย กำไร ขาดทุน และการลงทุนเบื้องต้น
รายรับ ต้นทุน และกำไรสำหรับการจัดตั้งร้านอาหารระดับกลางในกรุงมอสโก ซึ่งเป็นการประมาณการคร่าว ๆ

ร้านอาหารระดับกลางที่มีรายรับระหว่าง 500,000 – 800,000 ดอลลาร์/ปี จะต้องใช้เงินลงทุนเบื้องต้นระหว่าง 700,000 – 1,100,000 ดอลลาร์สหรัฐ หากเป็นการเช่าสถานที่

โครงสร้างของกิจการ
เจ้าของกิจการรายใหญ่ในตลาดนี้จะยื่นขอเปิดบริษัทในลักษณะ (1) บริษัทถือหุ้นในกิจการ (holding company) ในประเทศไซปรัส หรือประเทศอื่น ๆ (offshore) (2) บริษัท offshore ที่มีวัตถุประสงค์พิเศษสำหรับบริษัทที่เป็นเจ้าของตราสินค้า/franchise/สินทรัพย์ และ (3) บริษัทจำกัดที่เป็นนิติบุคคลดำเนินธุรกิจร้านอาหาร ซึ่งโครงสร้างเหล่านี้ถือว่าเหมาะสมที่สุดสำหรับการเสียภาษีและช่วยแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับสิทธิการเป็นเจ้าของ

ราคาอสังหาริมทรัพย์

ราคาอสังหาริมทรัพย์ในมอสโกและเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กสูงมากและมีอัตราเติบโตปีละมากกว่า 30% (ในรูปเงินดอลลาร์สหรัฐ) ซึ่งเป็นภัยคุกคามหลักต่อการดำเนินธุรกิจร้านอาหาร เนื่องจากค่าเช่าที่สูงขึ้นในลักษณะควบคุมไม่ได้เป็นผลเสียอย่างมากต่อกำไร การหลีกเลี่ยงความเสี่ยงของราคาอสังหาริมทรัพย์คือ บริษัทควรจะพิจารณาความเป็นไปได้ในการซื้ออสังหาริมทรัพย์ หรือเช่าพื้นที่ในศูนย์การค้า ซึ่งค่าเช่าและเงื่อนไขดีกว่าและสมเหตุสมผลกว่าร้านที่ตั้งอยู่เดี่ยว ๆ ในใจกลางมอสโกและเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก

ลักษณะสำคัญสำหรับการเปิดร้านอาหาร

- การหาบุคลากรที่มีคุณภาพสำหรับร้านอาหารในมอสโกและเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กเป็นเรื่อง ท้าทายอีกประการหนึ่ง ระดับการว่างงานในมอสโกเกือบเท่ากับศูนย์ และอัตราค่าจ้างเติบโตประมาณ 20-30% ต่อปี (ในรูปเงินดอลลาร์)

- บริษัทควรพิจารณาร้านอาหารทั้ง 3 ประเภทคือ อาหารจานด่วน อาหารระดับธรรมดา และอาหารระดับหรู เนื่องจากแต่ละประเภทมีทั้งข้อดีและข้อเสีย

- ร้านอาหารบริการด่วนเป็นทางเลือกที่น่าสนใจที่สุด เนื่องจากเติบโตเร็วที่สุดและยังอิ่มตัวน้อยที่สุด อาหารระดับธรรมดามีทางเลือกหลากหลาย อาทิ ด้านทำเลที่ตั้ง ขนาด และประเภทของอาหาร อาหารชั้นดี (ระดับบนสำหรับอาหารระดับธรรมดา) มีโอกาสที่น่าสนใจเช่นเดียวกัน

- กิจการร้านอาหารที่ตั้งใหม่ควรจะมีแผนส่งเสริมการตลาดอย่างดี ในปีแรก ร้านอาหารระดับธรรมดาอาจจะต้องใช้งบประมาณเพื่อการประชาสัมพันธ์และกิจกรรมส่งเสริมการตลาดประมาณ 1 – 1.5 หมื่นดอลลาร์สหรัฐต่อเดือน

- ร้านอาหารระดับธรรมดาในมอสโกและเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กอาจจะมีกำไรต่ำมาก โดยเฉพาะในปีแรก ซึ่งการเปิดสาขาเพิ่มขึ้นจะช่วยให้เกิดการประหยัดต่อขนาด (economy of scale)

Franchising
ระบบแฟรนไชส์ในธุรกิจร้านอาหารกำลังเติบโต โดยเฉพาะร้านอาหารที่เป็นเครือข่าย นอกจากนี้ ร้านอาหารหลายแห่งใช้การจ่ายเงินสำหรับแฟรนไชส์เป็นเครื่องมือทางกฎหมายเพื่อโอนกำไรไปต่างประเทศ

ประโยชน์ของแฟรนไชส์ คือมีรายได้มากขึ้น ลดความเสี่ยง แบ่งต้นทุนกับเจ้าของ Franchise และโอกาสในการขายอาหารและเทคโนโลยีไปยังภูมิภาคอื่นในรัสเซีย

ผลเสียและความเสี่ยง คือ ระบบแฟรนไชส์จะได้ผลดีสำหรับเครือข่ายร้านอาหารขนาดใหญ่ ในขณะที่ร้านอาหารไทยยังไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลายในตลาด จึงจำเป็นต้องตั้งร้านอาหารให้เป็นที่รู้จักก่อน ระบบแฟรนไชส์ได้ผลดีสำหรับอาหารราคาถูกและปานกลาง และร้านอาหารที่มี simple concept (เรื่องอาหารและการตกแต่งร้าน) การเป็นแฟรนไชส์มีต้นทุนและค่าใช้จ่ายสูง หากคุณภาพของการเป็นแฟรนไชส์ไม่ดี จะทำให้ตราสินค้าเสียชื่อเสียง

การเป็นหุ้นส่วนกับธุรกิจของรัสเซีย
ตลาดของร้านอาหารในมอสโกมีการกระจุกตัวของตลาด (market concentration) ต่ำมาก โดย Rosinter ซึ่งเป็นบริษัทชั้นนำมี่ส่วนแบ่งตลาดน้อยกว่า 17%

หุ้นส่วนรัสเซียที่เหมาะสมที่สุดน่าจะเป็นธุรกิจขนาดกลางที่มีร้านอาหารระดับกลางส่วนหนึ่งอยู่แล้วในมอสโกหรือเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก
บริษัทของไทยควรจะพิจารณาหุ้นส่วนที่มีคุณสมบัติดังนี้ : มีประวัติยาวนานและดี มีโครงสร้างกิจการและกฎหมายที่ดี มีชื่อเสียงดีในสายตาสื่อมวลชนและผู้เชี่ยวชาญ เว็บไซต์ของบริษัทมีรายละเอียดของผู้จัดการและเจ้าของ

การจัดทำความตกลงกับหุ้นส่วนรัสเซีย อาจแบ่งได้เป็น 3 แบบ (1) ความตกลงแฟรนไชส์ (2) บริษัทไทยเป็นเจ้าของส่วนใหญ่ (3) หุ้นส่วนรัสเซียเป็นเจ้าของส่วนใหญ่ ขอแนะนำให้ใช้บริการของบริษัทที่ปรึกษากฎหมายและการควบและซื้อกิจการ (M&A) เมื่อทำความตกลงกับหุ้นส่วนรัสเซีย

หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการเปิดและดำเนินธุรกิจร้านอาหาร
ประกอบด้วยหน่วยงานต่อไปนี้
- ด้านการจดทะเบียน
- ด้านการขออนุญาตและควบคุม
- บริษัทที่ปรึกษาด้านธุรกิจร้านอาหาร
- บริษัทที่ปรึกษาด้านอสังหาริมทรัพย์
- บริษัทที่ปรึกษากฎหมาย
- หน่วยงานรับสมัครบุคลากรที่ชำนาญด้านธุรกิจร้านอาหาร

(หมายเหตุ: ข้อมูลนี้ได้จากตัวเลขการสำรวจปี 2550 เป็นฐาน)

ที่มา : เว็บไซต์สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงมอสโก http://th.thaiembassymoscow.com/info/?section=s2#การทำงานในรัสเซีย